દર વર્ષે નવેમ્બર 11 ના રોજ, સમગ્ર દેશમાં કેનેડિયનો, કેનેડિયન સશસ્ત્ર દળોના સભ્યો દ્વારા દેશની રક્ષા માટે આપવામાં આવેલા બલિદાનોની યાદમાં તેમના પ્રત્યે સન્માનની લાગણીનો પડઘો પાડવા થંભી જાય છે.
રિમેમ્બરન્સ ડે, એક ગૌરવપૂર્ણ પ્રસંગ, મહત્વપૂર્ણ ઐતિહાસિક અને ભાવનાત્મક મહત્વ ધરાવે છે કારણ કે તે શહીદ થયેલા લોકોનું સન્માન કરવાની, નિવૃત્ત સૈનિકોના ચાલી રહેલા સંઘર્ષને ઓળખવાની અને આજે કેનેડિયનો જે શાંતિનો આનંદ માણી રહ્યા છે તેના ભાવને પ્રતિબિંબિત કરવાની તક પૂરી પાડે છે. આ દિવસ માત્ર ભૂતકાળના યુધ્ધો તરફ જોવાનો જ નથી પરંતુ સેવા આપનારાઓના બલિદાનને ક્યારેય ભૂલવામાં ન આવે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે વર્તમાન જવાબદારીની યાદ અપાવવાનો પણ છે.
જેમ જેમ વિશ્વ બદલાય છે અને નવા પડકારો ઉભરી રહ્યા છે તેમ, કેનેડિયનો જે સ્વતંત્રતાઓ અને મૂલ્યોને વહાલાં ગણે છે તે જાળવવા માટેની સામૂહિક પ્રતિબદ્ધતાને નવીકરણ કરવા માટે રિમેમ્બરન્સ ડે એક આવશ્યક ક્ષણ પ્રદાન કરે છે.
રિમેમ્બરન્સ ડેની ઉત્પત્તિ મૂળરૂપે આર્મિસ્ટિસ ડે તરીકે ઓળખાય છે, રિમેમ્બરન્સ ડે સૌપ્રથમ 1919માં મનાવવામાં આવ્યો હતો. પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધના અંતની યાદગીરીરૂપે, જે સત્તાવાર રીતે 11 નવેમ્બરના રોજ સવારે 11:00 વાગ્યે સમાપ્ત થયું હતું.
સાથી દળો અને જર્મની વચ્ચેના યુદ્ધવિરામ પર હસ્તાક્ષર એ ચાર વર્ષના ક્રૂર યુદ્ધ પછી દુશ્મનાવટ સમાપ્ત કરવાનો સંકેત આપ્યો હતો, જેમાં 61,000 થી વધુ કેનેડિયનો શહીદ થયા હતા. અને સંખ્યાબંધ ઘાયલ થયા હતા.. જેમ જેમ યુદ્ધનું પ્રમાણ વધુ સ્પષ્ટ થતું ગયું તેમ તેમ, રિમેમ્બરન્સ ડે કેનેડિયનો માટે ફ્લેન્ડર્સ, સોમે અને અન્ય યુદ્ધક્ષેત્રોમાં ગુમાવેલા જીવનને માન આપવા માટેના સમય તરીકે સેવા આપવાનું શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું..
પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધમાં કેનેડાની સામેલગીરી એ દેશના ઈતિહાસમાં એક નિર્ણાયક પ્રકરણ હતું. યુદ્ધે માત્ર રાષ્ટ્રની સૈન્યને અસર કરી ન હતી પરંતુ તેના સામાજિક અને રાજકીય લેન્ડસ્કેપ પર પણ દૂરગામી અસરો કરી હતી.
મોટી લડાઈઓમાં કેનેડિયનોનું યોગદાનજેમ કે વિમી રિજ અને પાસચેન્ડેલે દેશને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઓળખ અપાવી અને રાષ્ટ્રીય ઓળખની તેની વધતી જતી ભાવનાને મજબૂત બનાવી. જો કે, વિજયની કિંમત ભારે હતી: યુદ્ધે કેનેડિયન સમાજ પર ઊંડા ડાઘ છોડી દીધા, અને તે રિમેમ્બરન્સ ડે. પ્રતિબિંબ અને શોક બંને માટે સમય બની ગયો.
બીજા વિશ્વયુદ્ધની શરૂઆત સાથે, રિમેમ્બરન્સ ડેનો વિસ્તાર વિસ્તર્યો. વૈશ્વિક સંઘર્ષનું પ્રમાણ ઘણું મોટું હતું અને તેમાં કેનેડાની ભૂમિકા મુખ્ય હતી. બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન યુરોપ, ઉત્તર આફ્રિકા અને પેસિફિકમાં ઝુંબેશમાં લડતા 45,000 થી વધુ કેનેડિયનોએ તેમના જીવ ગુમાવ્યા હતા. યુનાઈટેડ નેશન્સ અને નોર્થ એટલાન્ટિક ટ્રીટી ઓર્ગેનાઈઝેશન (NATO) જેવી આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓની રચના સહિત યુદ્ધ પછીના વિશ્વમાં ગહન પરિવર્તન જોવા મળ્યું, જ્યાં કેનેડા આજે પણ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે.
જેમ જેમ વર્ષો વીતતા ગયા અને કોરિયન યુદ્ધ, વિયેતનામ યુદ્ધ, ગલ્ફ વોર અને સમકાલીન પીસકીપીંગ મિશન જેવા નવા સંઘર્ષો ઉભરી આવ્યા તેમ, રિમેમ્બરન્સ ડે માત્ર ભૂતકાળ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાને બદલે કેનેડિયન લશ્કરી કર્મચારીઓ કે જેમણે શાંતિ અને યુદ્ધ એમ બન્ને સમયે સેવા આપી છે તેમના માટે પ્રતિબિંબનો વ્યાપક દિવસ બની ગયો.તે મૃત્યુ પામેલા અને જીવતા નિવૃત્ત સૈનિકો બંનેનું સન્માન કરવાનો દિવસ બની ગયો જેઓ તેમના જીવનને અસર કરતી અદ્રશ્ય નિશાનો સાથે ઘરે પરત ફર્યા હતા.
વેટરન્સની ભૂમિકા અને પોપ્પી નું પ્રતીક
રિમેમ્બરન્સ ડેની ઉજવણીના કેન્દ્રમાં ખસખસ(પોપ્પી) છે, જે યાદનું પ્રતીક છે જે આ પ્રસંગનો જ પર્યાય બની ગયો છે. રોયલ કેનેડિયન લીજન 1921થી ખસખસના ઉપયોગને આગળ ધપાવે છે, તેમણે લેફ્ટનન્ટ કર્નલ જ્હોન મેકક્રીની પ્રખ્યાત કવિતા ઈન ફલેન્ડર્સ ફીલ્ડ્સમાંથી પ્રેરણા લઈને તેને આગળ ધપાવ્યું છે.. મેકક્રીના કરુણ શબ્દોએ ફ્લેન્ડર્સના યુદ્ધભૂમિના વિનાશ વચ્ચે તેજસ્વી લાલ ખસખસ ઉગાડવાની છબીને અંકિત કરી જે અકલ્પનીય નુકસાનને પગલે આશા અને નવીકરણનું પ્રતીક બન્યું છે.
આધુનિક સમયમાં, ખસખસ કેનેડિયન સશસ્ત્ર દળોમાં ફરજ બજાવતા લોકો માટે આદરના ચિહ્ન તરીકે સેવા આપે છે, સાથે સાથે અનુભવી સૈનિકો સામે ચાલી રહેલા પડકારોની યાદ અપાવે છે. ખસખસ પહેરવું એ પ્રતિબિંબ અને કૃતજ્ઞતાનું અંગત કાર્ય છે, પરંતુ નિવૃત્ત સૈનિકોને ઘરે પાછા ફર્યા પછી જરૂરી એવા સમર્થન વિશે વ્યાપક વાર્તાલાપમાં જોડાવાનું પણ એક રીમાઇન્ડર છે. તે પણ એક નિર્ણાયક છે કે લોકો માત્ર પ્રતીક પહેરવા માટે સમય કાઢે છે પરંતુ લશ્કરી સેવાની જટિલતાઓ અને સેવા આપતા પુરુષો અને સ્ત્રીઓ પર તેની લાંબા સમય સુધી ચાલતી અસરો વિશે પણ શીખે છે.
રીમેમ્બરન્સ ડે સેરેમનીના કેન્દ્ર સ્થાને દિવંગત અને જીવીત હોય એવા વેટરન્સ રહેતા હોય છે. આ સમારંભો વિવિધ સમુદાયોમાં જુદા જુદા પ્રકારે ઉજવવામાં આવતા હોય છે પરંતુ મોટાભાગે સવારે 11:00 વાગ્યે બે મિનિટનું મૌન રાખવામાં આવે છે, જે 1918ના સમયની એ ઘટનાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. આ મૌન માત્ર એક વિરામ નથી પરંતુ એક પવિત્ર ક્ષણ છે જે ગુમાવેલા વ્યક્તિગત જીવન પર પ્રતિબિંબિત કરે છે અને કેનેડાની સ્વતંત્રતા માટે શહીદી વ્હોરનારાઓનું સ્મરણ કરાવે છે. યુદ્ધ પછીના વર્ષોમાં, નિવૃત્ત સૈનિકો ઘરે પાછા ફર્યા, નાગરિક જીવનમાં તેમનું એકીકરણ હંમેશા સરળ નહોતું. ઘણાએ શારીરિક વિકલાંગતા, પોસ્ટ-ટ્રોમેટિક સ્ટ્રેસ ડિસઓર્ડર (PTSD), અને તેઓએ કરેલા બલિદાન માટે માન્યતાનો અભાવ જેવા પડકારોનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.
નિવૃત્ત સૈનિકોનો આ ચાલુ સંઘર્ષ, દૃશ્યમાન અને અદ્રશ્ય એમ બંને, તેનું એક મુખ્ય કારણ છે કે શા માટે રિમેમ્બરન્સ ડે માત્ર પ્રતિબિંબ નહીં, પણ પગલાનો દિવસ રહેવો જોઈએ. પોપી ફૂલ એ સ્મૃતિનું પ્રતીક છે, પરંતુ તે સૈન્ય છોડ્યા પછી લાંબા સમય સુધી અસંખ્ય પડકારોનો સામનો કરનારા જીવંત નિવૃત્ત સૈનિકોને ટેકો આપવા માટેના પ્રતિક તરીકે પણ કામ કરે છે. જેમણે સેવા આપી છે તેમની સુખાકારી માટે માનસિક આરોગ્ય સંભાળ, રોજગાર સહાય અને આવાસ જેવા મુદ્દાઓ મહત્વપૂર્ણ છે. કેનેડિયન લીજન, વેટરન્સ અફેર્સ કેનેડા અને અસંખ્ય સખાવતી પહેલ જેવી સંસ્થાઓ દ્વારા, જાહેર જનતાની જવાબદારી છે કે તેઓ તેમની સેવા દરમિયાન નિવૃત્ત સૈનિકોને આપેલા વચનોનું પાલન કરે.
રિમેમ્બરન્સ ડેની સતત સુસંગતતા
વર્તમાન સમયે રિમેમ્બરન્સ ડે એ એક બાબતને સતત યાદ કરાવે છે કે શાંતિની કિંમત મફત નથી. આજે, કેનેડાનું સૈન્ય સમગ્ર વિશ્વમાં શાંતિ જાળવણી અને માનવતાવાદી મિશનમાં સક્રિયપણે રોકાયેલું છે. કેનેડિયન સૈનિકો અફઘાનિસ્તાન, આફ્રિકા અને મધ્ય પૂર્વના પ્રદેશોમાં સેવા આપે છે, સંઘર્ષગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં શાંતિ અને સલામતી યથાવત જાળવી રાખવા કામ કરે છે. આધુનિક સૈનિકો માટે, યુદ્ધના જોખમો ઘણાં છે જેમાં ઈજા, મૃત્યુ અને આઘાતના જોખમો યથાવત છે. જેમ પ્રથમ અને બીજા વિશ્વ યુદ્ધના સૈનિકોને તેમના બલિદાન માટે યાદ કરવામાં આવ્યા હતા, તે જ રીતે આપણે પણ વર્તમાન સૈન્યમાં સેવા આપનારાઓનાં બલિદાનને ભૂલવું ના જોઇએ.
આધુનિક સૈનિકો દ્વારા સામનો કરવામાં આવતા સતત પડકારો સંઘર્ષના બદલાતા સ્વભાવને કારણે જટિલ બને છે. સાયબર ક્ષમતાઓ અને બિનપરંપરાગત માધ્યમો દ્વારા યુદ્ધો વધુને વધુ લડવામાં આવતા હોવાથી, સેવા સભ્યો પરની અસરો હંમેશા તરત જ દેખાતી નથી.
આધુનિક લશ્કરી સેવાની આસપાસની વાતચીતમાં માનસિક સ્વાસ્થ્ય અને ભાવનાત્મક સ્થિતિસ્થાપકતા કેન્દ્રિય બની ગયા છે. PTSD, ડિપ્રેશન અને અન્ય મનોવૈજ્ઞાનિક સંઘર્ષો શારીરિક ઇજાઓ જેટલા જ વાસ્તવિક અને વિનાશક છે. આથી જ રિમેમ્બરન્સ ડે એ યુદ્ધમાં શહિદ થનારા સૈનિકોને યાદ કરવાની તક કરતાં પણ વિશેષ છે – જેઓ ઘરે પાછા ફરે છે તેમના પર લશ્કરી સેવાની કાયમી અસરોને ઓળખવાનો અને તેમના બલિદાનોને મૂર્ત સમર્થન દ્વારા સન્માનિત કરવામાં આવે છે તેની ખાતરી કરવાનો દિવસ છે.
ભવ્ય ભૂતકાળનું સન્માન કરીએ અને ઉજ્જવળ ભવિષ્યને ટેકો આપીએ
આપણે રિમેમ્બરન્સ ડે 2024 નિમિતે જરૂરી છે કે આપણે ભવ્ય ભૂતકાળનું સન્માન કરીએ અને તેને ધ્યાનમાં રાખીને વર્તમાનમાં પણ પગલાં લઈએ. આનો અર્થ એ છે કે નિવૃત્ત સૈનિકોને સતત સમર્થન પૂરું પાડવું, તેઓને યોગ્ય આરોગ્યસંભાળ, માનસિક સ્વાસ્થ્ય સેવાઓ અને નાગરિક જીવનમાં પુનઃ એકીકૃત થવાની તકો મળે તેની ખાતરી કરવી. તેઓ સામાજિક જીવનમાં મુખ્ય પ્રવાહ સાથે હળીમળી શકે તેવો પ્રયાસ કરીએ. તેનો અર્થ એ છે કે નિવૃત્ત સૈનિકો અને તેમના પરિવારોની સુખાકારીને પ્રાથમિકતા આપતી નીતિઓ પ્રત્યે પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરીને ખાતરી કરીએ કે એકવાર યુદ્ધ સમાપ્ત થઈ જાય પછી તેમને ભૂલવામાં નહીં આવે. તદુપરાંત, રિમેમ્બરન્સ ડે એ માત્ર નિવૃત્ત સૈનિકો અથવા જેમણે સેવા આપી છે તેમના પરિવારો માટેનો જ દિવસ નથી – તે બધા કેનેડિયનો માટે છે. સ્થાનિક સમારોહમાં હાજરી આપીને કેનેડાના લશ્કરી ઈતિહાસ વિશે જાણવા માટે સમય કાઢીને, દરેક વ્યક્તિ સ્મરણની ભાવના જાળવવામાં યોગદાન આપી શકે છે. કેનેડાનો ભૂતકાળ અને ભવિષ્ય એ લોકોના બલિદાન સાથે સંકળાયેલા છે જેમણે યુનિફોર્મ પહેર્યો છે, અને તેમની શોર્યગાથાઓ ક્યારેય ભૂલાઈ નહીં જાય તે સુનિશ્ચિત કરવું એ આપણી સામાજિક જવાબદારી બની જાય છે.
અંતે, રિમેમ્બરન્સ ડે એટલે એ દિવસ કે જે આપણને પાછલી પેઢીઓ દ્વારા આપવામાં આવેલ બલિદાન અને આપણા દેશની રક્ષા કરવાનું ચાલુ રાખનારા લોકોને સમર્થન આપવાની વર્તમાન જવાબદારીની યાદ અપાવે છે. જ્યાં સુધી આપણે આ વારસાને યાદ રાખીશું અને તેના પર કાર્ય કરીશું ત્યાં સુધી કેનેડાના નિવૃત સૈનિકોના ભવ્ય અને શૌર્યવાન વારસાને ક્યારેય ભૂલી શકાશે નહીં.
